Het transactievolume in de Nederlandse vastgoedmarkt gemeten naar leverdatum is in 2023 met 52% teruggevallen vergeleken met een jaar eerder. De totale waarde van alle professionele vastgoedbeleggingen kwam uit op 10,2 miljard euro, tegen een totaal van 21,2 miljard euro een jaar eerder. Dat blijkt uit het vastgoedbeleggingstransactieregister van StiVAD op basis van voorlopige cijfers.

De terugval in investeringen gemeten naar leverdatum was met 33 procent het kleinst in woningen en woningcomplexen. In deze vastgoedklasse werd door professionele partijen in 2023 4,1 miljard euro geïnvesteerd, tegen 6,1 miljard een jaar eerder. Een bovengemiddelde terugval in volume deed zich voor in winkeltransacties. Hier daalde de totale omvang van de transacties in 2023 met 56% tegenover het voorgaande jaar. Het volume bleef steken op 956 miljoen euro, tegen een totaal van 2,2 miljard euro een jaar eerder. In logistiek en bedrijfsruimten werd in 2023 voor een totaal van 2,4 miljard euro belegd, een daling met 58% vergeleken met de beleggingen in 2022. De investeringen in zorgvastgoed duikelden in dezelfde periode met 61% van 1,4 miljard in 2022 tot 546 miljoen euro in 2023. In overige vastgoedklassen zoals parkeergarages werd in 2023 396 miljoen euro belegd, tegen 1,3 miljard euro in 2022. 

Vastgoedbeleggingen 

naar leverdatum 

2022 

x mln. euro 

2023 

x mln. euro 

Verschil 

% 

Woningen  6.103  4.080  -33 
Winkels  2.194  956  -56 
Logistiek/bedrijfsruimten  5.778  2.450  -58 
Kantoren  4.416  1.748  -60 
Zorgvastgoed  1.414  546  -61 
Overig  1.315  395  -70 
Totaal  21.220  10.175  -52 

Wordt er gekeken naar overeenkomstdatum, dan kochten beleggers in 2023 voor slechts 8,2 miljard euro vastgoed, tegen 19 miljard euro een jaar eerder. Het verschil met de investeringen naar leverdatum is een indicatie van het sentiment in de markt. De afspraken over recente juridische leveringen zijn immers eerder gemaakt, toen de verwachtingen hoger gespannen waren. De vastgoedmarkt is daarmee vergelijkbaar met een mammoettanker, die voortdrijft terwijl de motoren al enige tijd zijn uitgeschakeld. 

Buitenlandse investeringen
Niet alleen Nederlandse investeerders waren minder actief op de vastgoedmarkt, ook buitenlandse beleggers deden het rustig aan. Zij kochten in 2023 voor een kleine 2 miljard euro aan Nederlands vastgoed, bij verkopen voor een bedrag van 946 miljoen euro. Een jaar eerder lagen die bedragen nog op respectievelijk 7 miljard en 3,8 miljard euro. 

De daling van het beleggingsvolume in de vastgoedsector wordt door experts geweten aan de snel gestegen rente, de gestegen bouwkosten, aangescherpte regels rondom milieu en woningverhuur en de flinke verhoging van de overdrachtsbelasting naar 10,4% die professionele kopers sinds 1 januari 2023 over hun vastgoedaankopen afdragen. 

Rendementen
Het gemiddelde bruto aanvangsrendement op verhandelde woningcomplexen kwam voor 2023 uit op 4,7%. Een jaar eerder lag dit percentage op 4,1. Bij zorgvastgoed was eveneens een stijging zichtbaar van 5,7 naar 5,9%, hoewel rendementen van individuele objecten sterk uiteenlopen afhankelijk van de gekozen exploitatieovereenkomst. Voor nieuw te bouwen zorgvastgoed liep het bruto aanvangsrendement op van 4,4 naar 4,6%. Voor winkels daalde het bruto aanvangsrendement juist van 7,5 naar 6,7%. Dit is mogelijk een teken van herstel van de winkelmarkt na de coronaperiode. 

Nieuwbouw woningen
Beleggers kochten in 2023 in 43 transacties nieuw te bouwen woningen met een gezamenlijke waarde van 1,1 miljard euro, een daling met 48 procent ten opzichte van 2022. Toen sloten zij nog 120 transacties voor te bouwen woningen met een waarde van 2,5 miljard euro. Voor transacties gesloten door deelnemers in StiVAD liep het gemiddelde bruto aanvangsrendement op van 4% naar 4,2%. 

Betrouwbare vastgoedtaxaties
StiVAD is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN) om taxateurs betrouwbare marktreferenties te bieden voor betere vastgoedtaxaties. Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties rechtstreeks in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. 

Sinds 2020 worden daaraan transacties uit het kadaster en de vakpers toegevoegd, waardoor een compleet beeld van vastgoedbeleggingstransacties in de professionele Nederlandse beleggingsmarkt ontstaat. Deelnemer in StiVAD zijn institutionele en grote particuliere beleggers, woningcorporaties, taxateurs van groot zakelijk vastgoed en accountants. 

Over StiVAD
StiVAD is een onafhankelijk, non-profit platform voor het veilig delen van data binnen de vastgoedsector. Aansluiting bij StiVAD biedt deelnemende partijen een voor iedereen zichtbaar bewijs van volledige openheid en transparantie. StiVAD biedt inmiddels een compleet overzicht van beleggingstransacties in de Nederlandse vastgoedsector. Naast de beleggingstransactiedatabase beheert StiVAD ook de Footfall Index Netherlands (FIN), een passanten-index voor winkelcentra en -gebieden. 

Woningcorporatie Vivare in Arnhem heeft zich aangesloten bij het onafhankelijke vastgoedplatform StiVAD. Daarmee komt het aantal aangesloten corporaties op 47. Stichting Vivare verhuurt 22.627 woningen in de gemeenten Arnhem, Duiven, Westervoort, Overbetuwe, Renkum en Rheden. Er werken bijna 300 mensen.

De vooruitstrevende corporatie kwam onlangs in het nieuws met de plaatsing van 148 houten, tijdelijke fabriekswoningen voor zogeheten spoedzoekers op het Merwedeterrein in Arnhem-Noord. Met de gemeente is afgesproken dat de woningen er tien jaar staan, daarna verhuizen ze naar een andere locatie. “Een belangrijke stap in de strijd tegen de woningnood”, vindt bestuurder Alfred van den Bosch.

Deelnemers in StiVAD

Onder de deelnemers van StiVAD bevinden zich institutionele en grote particuliere beleggers, woningcorporaties, taxateurs van groot zakelijk vastgoed en accountants. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN) en startte met 17 zogeheten founding fathers, met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties.

Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen.

“Door toe te treden tot StiVAD zetten we een belangrijke stap naar nog meer transparantie in de vastgoedsector. Samen dragen we bij aan een solide basis voor toekomstige beslissingen en versterken we de professionalisering van ons assetmanagement en taxatieprocessen. Dit opent de weg naar effectievere oplossingen voor de uitdagingen op de woningmarkt”, zegt bestuurder Van den Bosch van Vivare.

Markttransparantie

Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de nieuwe toetreder: “Woningcorporatie Vivare krijgt door de aansluiting bij StiVAD toegang tot referentietransacties die een betrouwbare onderbouwing bieden voor de marktwaarde van haar woningbezit. Steeds meer corporaties sluiten zich aan. Met de betrouwbare marktdata van StiVAD kunnen ze hun assetmanagement en taxaties verder professionaliseren.”

Daelmans Vastgoed sluit zich aan bij StiVAD. Met zo’n 3000 eenheden in voornamelijk residentieel in Nederland is Daelmans een van de grotere particuliere beleggers.

Onder de deelnemers van StiVAD bevinden zich institutionele en grote particuliere beleggers, woningcorporaties, taxateurs van groot zakelijk vastgoed en accountants. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN) en startte met zeventien zogeheten founding fathers, met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties.

Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties inclusief bruto aanvangsrendement en leegwaarde rechtstreeks in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen.

Slagvaardig en persoonlijk geëngageerd

Acquisitiemanager Ben Menken van Daelmans vindt de toetreding tot StiVAD een belangrijke stap: “Als familiebedrijf zijn we slagvaardig en persoonlijk geëngageerd: respect voor gebouwen, woningen, huurders én relaties is belangrijk voor ons. Het lidmaatschap bij StiVAD levert een bijdrage aan de zoektocht naar en invulling van transparantie en openheid binnen de branche. Ook draagt dit lidmaatschap bij aan de ambitie om onze organisatie continu te verbeteren en onze processen te stroomlijnen.”

Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de nieuwe toetreder: “Het is goed om te zien dat ook een belangrijke particuliere belegger als Daelmans Vastgoed meer markttransparantie nastreeft. Markttransparantie draagt bij aan betere taxaties en daarmee het beter functioneren van de Nederlandse vastgoedbeleggingsmarkt.”

Over StiVAD

StiVAD is een onafhankelijk, non-profit platform voor het veilig delen van data binnen de vastgoedsector. Aansluiting bij StiVAD biedt deelnemende partijen een voor iedereen zichtbaar bewijs van volledige openheid en transparantie. Door de snelle groei is StiVAD een steeds completere bron voor beleggingstransactiegegevens. Naast de beleggingstransactiedatabase beheert StiVAD ook de Footfall Index Netherlands (FIN), een passanten-index voor winkelcentra en -gebieden.

Vastgoedbeleggers kochten in 2023 tot en met het 3e kwartaal gemeten op basis van leverdatum voor 6,5 miljard euro Nederlands vastgoed. Het volume op basis van overeenkomstdatum kwam uit op 5,1 miljard euro. Dat blijkt uit het transactieregister van StiVAD.

Over de eerste drie kwartalen in 2022 lag het beleggingsvolume gemeten naar leverdatum nog op 13,9 miljard euro. Daarmee loopt de vastgoedbeleggingsmarkt in volume nu 53 procent achter op vorig jaar.

Oplopende transactietotalen

Wel zag StiVAD in het derde kwartaal oplopende transactietotalen tegenover het voorgaande kwartaal. Dat was het geval voor woningcomplexen (1,3 miljard tegen 920 miljoen), winkels (310 miljoen tegen 170 miljoen) en zorgvastgoed (220 miljoen tegen 42 miljoen). Maar in geen van deze assetklassen overschreed het totaal dat in hetzelfde kwartaal een jaar eerder.

In woningcomplexen verhandelden beleggers gemeten naar leverdatum tot en met het derde kwartaal voor 2,7 miljard euro. Dat was 4,1 miljard in dezelfde periode vorig jaar. Een derde minder dus. In winkels belegden ze in die periode 551 miljoen euro, tegen 1,5 miljard een jaar eerder. Daar bedraagt de achterstand dus twee derde. Bij kantoorbeleggingen is de achterstand kleiner met een totaal van 1,19 miljard euro, tegen 2,63 miljard euro in 2022. Logistiek en bedrijfshallen zijn tot en met het derde kwartaal goed voor 1,5 miljard euro aan beleggingen, tegen 4,1 miljard euro in dezelfde periode in 2022. Transacties met zorgvastgoed telden op tot 327 miljoen euro, tegen 1 miljard een jaar eerder. In de categorie overig vastgoed verhandelden beleggers voor 270 miljoen euro.

Mammoettanker

Als we kijken naar overeenkomstdatum staken beleggers in 2023 tot en met het derde kwartaal slechts 5,1 miljard euro in vastgoed. In dezelfde periode een jaar eerder was dat nog 12,6 miljard euro. Het verschil in de totalen gemeten naar leverdatum (6,5 miljard) en overeenkomstdatum (5,1 miljard) is een indicatie van het sentiment in de markt. De afspraken over recente juridische leveringen zijn al veel eerder gemaakt, toen de verwachtingen hoger gespannen waren. In 2022 lag het beleggingsvolume naar overeenkomstdatum op 19 miljard euro, gemeten naar leverdatum was dat 21 miljard. De vastgoedmarkt is daarmee vergelijkbaar met een mammoettanker, die voortdrijft terwijl de motoren al enige tijd zijn uitgeschakeld.

Tot en met het derde kwartaal registreerde StiVAD op basis van overeenkomstdatum 107 transacties met woningen voor 1,6 miljard euro. Bij 12 van deze transacties noteerde StiVAD ook rendementen.

Het mediane BAR voor het derde kwartaal kwam uit op 4,2 procent op basis van vijf transacties waarvoor StiVAD rendementen noteerde. Het ging in die gevallen – op één na – om turnkey- of koopaannemingcontracten met BAR-afspraak. Het valt in de cijfers op dat institutionele partijen en grotere particuliere beleggers nauwelijks bestaande woningen verhandelen.

Energielabel C

Het laagste BAR van 4,0 procent betaalde een particuliere belegger voor 49 bestaande woningen met energielabel C in de regio Eindhoven. De verkoper was een institutionele belegger. Het hoogste BAR van 4,3 procent betaalde een institutionele partij voor een turnkeyproject met een kleine honderd woningen in het Groene Hart.

Taakoverdracht

In het tweede kwartaal betaalde een woningcorporatie bij een taakoverdracht het hoogste BAR van 14,5%.

Bij de grafiek: boxplots – met uitschieters – van het BAR (theoretische huur) per kwartaal van transacties met woningcomplex. Het mediane BAR wordt weergegeven door de groene horizontale streep in de boxplot. Het “BAR min” is het laagste BAR.

 

Woningen: geografische spreiding

In de provincie Zuid-Holland lag het gemiddelde BAR voor woningtransacties waarvoor StiVAD rendementen noteerde op 4,2%. Door het geringe aantal transacties zijn er geen bruikbare aanvangsrendementen voor de overige provincies beschikbaar.

Passanten voor winkels in een winkelcentrum in een buitenwijk van Amsterdam.StiVAD registreerde tot en met het derde kwartaal 2023 op basis van overeenkomstdatum 93 transacties met winkels en winkelcentra voor 684,5 miljoen euro. Bij 19 noteerde StiVAD ook rendementen, goed voor 100,1 miljoen euro.

Het laagste BAR in het derde kwartaal kwam uit op 5,1%. Een institutionele belegger betaalde dit aanvangsrendement voor een supermarkt in Eindhoven in een transactie met een particuliere belegger. Het hoogste BAR van 7,4 werd genoteerd in een transactie met meerdere winkels in Den Haag tussen twee institutionele beleggers. Het mediane BAR kwam uit op 5,7%.

In het vierde kwartaal lag het laagste BAR op 6,3% voor een winkelpand aan de Haarlemmerstraat in Leiden. Het hoogste BAR van 7,7% werd genoteerd voor een winkel in het kernwinkelgebied in Alkmaar. Het voorlopige mediane BAR voor het vierde kwartaal – op basis van het minimum van drie transacties – kwam uit op 7,3%.

Bij de grafiek: boxplots – met uitschieters – van het BAR – theoretische huur – per kwartaal van winkeltransacties. Het mediane BAR wordt weergegeven door de groene horizontale streep in de boxplot. Het “BAR min” is het laagste BAR.

Er wisselen in het derde kwartaal van 2023 weinig kantoren van eigenaarTot en met het derde kwartaal van 2023 zag StiVAD op basis van overeenkomstdatum 79 transacties met kantoren voor een waarde van 1,1 miljard euro. Er was slechts één transactie waarbij StiVAD een rendement noteerde: de verkoop van een bestaand kantoor in Zoetermeer. Door dit lage aantal transacties is het voor dit jaar nog niet mogelijk geweest een boxplot te tekenen.

Bij de grafiek: boxplots – met uitschieters – van het BAR – theoretische huur – per kwartaal van kantorentransacties. Het mediane BAR wordt weergegeven door de groene horizontale streep in de boxplot. Het “BAR min” is het laagste BAR.

In het register stonden begin november 2023 6.863 transacties:

* 2.264 woningcomplexen

* 1.437 winkels en winkelcentra

* 1.223 kantoren

* 1.237 bedrijfsvastgoed

* 478 woonzorgcomplexen

* 45 parkeergarages

* 179 overige

In de voorgaande zes maanden werden 613 nieuwe transacties toegevoegd. De waarde van alle transacties in het VBT-register samen beloopt 89,65 miljard euro.

Woonstichting ‘Thuis in Eindhoven heeft zich aangesloten bij StiVAD. Daarmee komt het aantal aangesloten corporaties op 46. ‘Thuis is een corporatie met 10.500 woningen in Best, Eindhoven, Son en Breugel, Veldhoven en Waalre.

De woonproducten van ‘Thuis kennen verschillende combinaties voor vastgoed (type, prijs, kwaliteit), exploitatievorm (huur en koop) en locatie, die passen bij elke fase van een wooncarrière. De corporatie houdt daarbij rekening met ontwikkelingen in de markt als vergrijzing en een toename van het aantal kleinere huishoudens. ‘Thuis transformeert jaarlijks gemiddeld 1% van de portefeuille door sloop, verkoop, renovatie en nieuwbouw.

Deelnemers in StiVAD
Onder de deelnemers van StiVAD bevinden zich institutionele en grote particuliere beleggers, woningcorporaties, taxateurs van groot zakelijk vastgoed en accountants. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN) en startte met 17 zogeheten founding fathers, met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties.

Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen.

Markttransparantie
Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de nieuwe toetreder: “Woonstichting ‘Thuis krijgt door de aansluiting bij StiVAD toegang tot referentietransacties die een betrouwbare onderbouwing bieden voor de marktwaarde van haar woningbezit. Steeds meer corporaties sluiten zich aan. Met de betrouwbare marktdata van StiVAD kunnen ze hun assetmanagement en taxaties verder professionaliseren.”

Het gespecialiseerde adviesbureau op het gebied van taxaties en grondzaken Gloudemans in Nuland heeft zich aangesloten bij StiVAD. Gloudemans kenmerkt zich door kennis voor het gehele spectrum van gebiedsontwikkeling en specialisaties op alle aspecten van onroerend goed, van landbouwgrond tot stedelijke (her)ontwikkelingen.

Gloudemans is actief in de Nederlandse vastgoedsector sinds de oprichting in 1918 door Antonius Gloudemans. Sinds die tijd is het bedrijf uitgegroeid tot een veelzijdig adviesbureau op het gebied van vastgoed en grondzaken. Gloudemans heeft een divers team met NRVT-gecertificeerde taxateurs, die werkzaam zijn op alle taxatiegebieden: landelijk, wonen, bedrijfsmatig en groot zakelijk vastgoed.

Deelnemers in StiVAD
Onder de deelnemers van StiVAD bevinden zich institutionele en grote particuliere beleggers, woningcorporaties, taxateurs van groot zakelijk vastgoed en accountants. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN) en startte met zeventien zogeheten founding fathers, met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties.

Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen.

“Voor een goede taxatie is betrouwbare marktinformatie van cruciaal belang zegt taxateur Frank Schavemaker van Gloudemans. “Met de gegevens van StiVAD heb je up-to-date marktinformatie beschikbaar, waardoor je de taxatie nog beter kan onderbouwen. Zeker in de huidige tijden is dit onmisbaar. Wij zijn dan ook erg blij dat we gebruik kunnen maken van de gegevens van StiVAD.”

Markttransparantie
Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de nieuwe toetreder: “Met de toetreding van Gloudemans sluit zich opnieuw een gerespecteerd taxatiebureau voor grootzakelijk vastgoed bij StiVAD aan. Markttransparantie draagt bij aan betere taxaties en daarmee aan het beter functioneren van de Nederlandse vastgoedbeleggingsmarkt.”