Vrachtwagen met zand rijdt onder de Stadhouderspoort het Binnenhof op , foto RVB/Tineke Dijkstra

Het Rijksvastgoedbedrijf, verantwoordelijk voor de grootste en diverste vastgoedportefeuille van Nederland, sluit zich aan bij StiVAD. Dit betekent een verdere verrijking van het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD, in gevallen waarin de overheid zaken doet met vastgoedbeleggers.

Het Rijksvastgoedbedrijf valt onder het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en beheert alle gebouwen en gronden van de Rijksoverheid en Defensie. De portefeuille omvat veelal kantoren, maar ook bijzondere objecten als de extra beveiligde rechtbank in Amsterdam en de vliegbases van de luchtmacht,  het Binnenhof en de bossen rond Paleis Het Loo. Het bedrijf biedt 120.000 rijksambtenaren een werkplek en heeft zelf zo’n 2900 medewerkers, die verantwoordelijk zijn voor krap 900 vierkante kilometer grond en bijna 12 miljoen vierkante meter aan gebouwen.

“Het Rijksvastgoedbedrijf realiseert en beheert niet alleen zijn vastgoedportefeuille voor zijn gebruikers, maar zet waar mogelijk die gebouwen en terreinen ook in voor de realisatie van economische en maatschappelijke meerwaarde op basis van beleidsdoelen”, zegt sectiehoofd Inkoop Vastgoed Daan Olie van het Rijksvastgoedbedrijf. “Waar mogelijk draagt het RVB om uiteenlopende redenen graag bij aan de transparantie van commerciële vastgoedgegevens. Door aan te sluiten bij StiVAD geven we verder invulling aan die doelstelling en creëren we een logische samenwerking met wederzijdse meerwaarde.” De samenwerking tussen StiVAD en het RVB start met de afdeling Inkoop Vastgoed voor haar aankoop- en aanhuurtransacties. Later volgt mogelijk de verkoopafdeling. 

Eerder sloten institutionele vastgoedbeleggers, woningcorporaties, taxateurs, accountants en vastgoedfinanciers zich al bij StiVAD aan. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN), met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties.  

Marktreferenties 

Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen.  

Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de toetreding van het Rijksvastgoedbedrijf: “Hierdoor krijgen aangesloten taxateurs betere referenties die nodig zijn voor het taxeren van maatschappelijk vastgoed. En zij krijgen een beter beeld van betaalde rendementen bij deals waarin overheid en beleggers zakendoen. Zo draagt de Rijksoverheid bij aan het verder vergroten van de transparantie in de vastgoedsector.”

De onder andere in vastgoedfinancieringen gespecialiseerde Zweedse bank Handelsbanken heeft zich aangesloten bij StiVAD. Het aantal aangesloten banken komt daarmee op vier. Eerder sloten de Nederlandse branchegenoten ABN Amro, ING en Rabobank zich al bij StiVAD aan. 

Handelsbanken is sinds 2002 in Nederland actief, heeft hier inmiddels 27 lokale kantoren en is gespecialiseerd in hypotheken, vastgoedfinancieringen, sparen en vermogensbeheer. De lokale kantoren hebben een grote autonomie bij het nemen van beslissingen. De deelname van Handelsbanken in StiVAD is een proef van anderhalf jaar. Daarin wordt onderzocht welke data de vastgoedfinancier kan delen ter versterking van het vastgoedtransactieregister van StiVAD. 

Eerder sloten institutionele vastgoedbeleggers, woningcorporaties, taxateurs en accountants zich al bij StiVAD aan. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN), met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties.  

Toezichthouder DNB is enthousiast over de toetreding van banken tot StiVAD. “In gesprekken met banken dringen wij aan op aansluiting. Banken kunnen profiteren van het marktinzicht dat StiVAD biedt. Dit is een stap in de goede richting”, zegt Francesco Caloia van DNB in het recent verschenen StiVAD-marktrapport. Hij is binnen de afdeling Macroprudentiële Analyse & Beleid van DNB verantwoordelijk voor het commerciële vastgoed. 

Marktreferenties 

Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen.  

Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de nieuwe toetreder: “Na drie Nederlandse grootbanken krijgt nu ook het Zweedse Handelsbanken door de aansluiting bij StiVAD toegang tot referentietransacties die een betrouwbare onderbouwing bieden voor de marktwaarde van het onderpand van vastgoedfinancieringen. We waarderen de inspanningen van Handelsbanken om in deze proefperiode bij te dragen aan het vergroten van de markttransparantie in de vastgoedsector, het doel van StiVAD.”

Vastgoedbeleggers kochten in 2024 gemeten naar leverdatum tot en met oktober voor 10,51 miljard euro aan Nederlandse vastgoedbeleggingen. Eind september stond de teller op 9,35 miljard euro tegenover 7 miljard euro in de eerste drie kwartalen van 2023. De voorsprong over die periode vergeleken met een jaar eerder bedraagt daarmee 34 procent. Dat blijkt uit het transactieregister van StiVAD.

Stijgers 

Het handelsvolume van woningcomplexen kwam gemeten naar leverdatum in de eerste drie kwartalen van 2024 uit op 3,16 miljard euro, 13 procent meer dan in dezelfde periode van 2023. Beleggingen in zorgvastgoed boekten met 86 procent de grootste vooruitgang. In logistieke objecten en winkels werd tot en met het derde kwartaal respectievelijk 50 procent en 48 procent meer gehandeld dan in dezelfde periode vorig jaar, goed voor volumes van 2,48 miljard en 839 miljoen euro. Het transactievolume in kantoren gemeten naar leverdatum steeg in de eerste drie kwartalen met 13 procent vergeleken met dezelfde periode in 2023 naar 1,53 miljard euro.  

Derde kwartaal: +4 procent 

In het derde kwartaal van 2024 kochten beleggers gemeten naar leverdatum voor 3,2 miljard euro Nederlandse vastgoedbeleggingen. In dezelfde periode in 2023 lag het beleggingsvolume iets lager op 3,08 miljard euro. Daarmee liep de beleggingsmarkt in volume vier procent voor op het derde kwartaal 2023.  

In de verschillende assetklassen liepen de prestaties gemeten naar leverdatum vergeleken met het derde kwartaal 2023 fors uiteen. Beleggingen in woningcomplexen daalden met 12 procent tot 1,16 miljard euro. Logistiek won 76 procent met een volume van 911 miljoen euro. Zorgvastgoed, winkels en kantoren vielen fors terug met 65, 25 en 23 procent, goed voor volumes van respectievelijk 61, 244 en 514 miljoen euro. 

Top 5 deals   

Bij de vijf grootste vastgoedbeleggingen in het derde kwartaal van 2024 ging het om een mooie mix van assetklassen: een portefeuille bestaande woningen, een hotelportefeuille, een kantoorpand, te bouwen woningen en een logistiek object. Een consortium van TPG-Angelo Gordon, Dream en Stadium Capital kocht de 2.947 eenheden tellende Glass-woningportefeuille van de Canadese belegger Eres voor 695 miljoen euro (exclusief kosten koper). De Fattal Group kocht voor 360 miljoen euro voor zijn hotelketen Leonardo de twaalf hotels van de Zien Group. Een combinatie van Edge en twee family offices kocht het bijna 30.000 m² metende kantoorpand Cross Towers van de Chinese Anbang Group voor 150 miljoen euro. Een institutionele belegger kocht van papier 273 Amsterdamse woningen van een projectontwikkelaar voor 95 miljoen euro. En een particuliere belegger verkocht een logistiek object van 75.000 m² in Oosterhout voor 87 miljoen euro aan de ontwikkelende belegger Segro. 

Gevoelstemperatuur  

Gemeten naar overeenkomstdatum staken vastgoedbeleggers in het derde kwartaal van 2024 voor slechts 2,61 miljard euro in vastgoed. Een bescheiden plus van 6 procent vergeleken met vastgoedbeleggingen in dezelfde periode een jaar eerder. Dit cijfer is een indicatie voor het huidige sentiment in de markt. Totalen naar leverdatum zijn echter betrouwbaarder: er is geleverd, de financiering is rond. Vandaar dat deze afgeronde deals favoriet zijn als referentie bij taxateurs.  

Totalen naar overeenkomstdatum vormen een directere indicatie van de gevoelstemperatuur in de markt. Die is op basis van de huidige cijfers negatief. De trend in het derde kwartaal is over de hele linie – met uitzondering van logistiek – dalend.  

Eerste drie kwartalen: +14 procent

Kijken we naar de eerste drie kwartalen dan ligt het volume gemeten naar overeenkomstdatum 14 procent boven dat van dezelfde periode in 2023. Mogelijk is dat toch een eerste bewijs voor een begin van herstel van de vastgoedmarkt.

In het derde kwartaal van 2024 zag StiVAD op basis van overeenkomstdatum 49 transacties met kantoren voor een waarde van 386,4 miljoen euro.  Van drie transacties heeft StiVAD rendementen ontvangen. 

Daar door is er bij deze transacties – met enige omzichtigheid – iets te zeggen over de betaalde rendementen. Het mediane BAR van deze drie transacties kwam uit op 10,2 procent.  Het laagste BAR van 8,7 procent werd betaald voor een kantoorpand in Zwolle dat werd gekocht door een woningcorporatie. Het hoogste BAR van 10,7 procent werd betaald voor een kantoor in Amsterdam. Hier was de koper een particuliere belegger. De derde transactie kwam tot stand tussen twee institutionele beleggers.  

Bij de grafiek: boxplots – met uitschieters – van het BAR – theoretische huur – per kwartaal van winkeltransacties. Het mediane BAR wordt weergegeven door de groene horizontale streep in de boxplot. Het “BAR min” is het laagste BAR. 

Top 3 kantorendeals

In het derde kwartaal van 2024 op basis van overeenkomstdatum was de verkoop van de Cross Towers van 30.000 m² in Amsterdam door de Chinese Anbang Group aan een combinatie van Edge Technologies en twee family offices voor 150 miljoen euro (exclusief kosten koper) de grootste deal. Op twee kwam de verkoop door Deka van Herengracht 537 in Amsterdam voor 36,2 miljoen euro aan Buysse & Partners. Op drie staat de verkoop door Achmea Real Estate aan APF International van het kantoorpand White Point aan de Amsterdamse Laarderhoogtweg voor 21 miljoen euro.

Meer BAR’en? 

Kijk dan op stivad.nl/onderzoek en zie het mediane BAR over de afgelopen zes maanden voor de vier belangrijkste assetklassen. 

StiVAD registreerde in het derde kwartaal 2024 op basis van overeenkomstdatum 28 transacties met winkels en winkelcentra voor 210,3 miljoen euro. Van zes transacties werden bij StiVAD de rendementen gemeld. 

Het mediane BAR bij deze zes winkeltransacties kwam uit op 6,3 procent. Het laagste BAR van 4,9 procent werd betaald voor een solitair winkelpand in Amersfoort, het hoogste BAR van 7,2 procent ging naar een vergelijkbaar pand in Zwolle. 

In alle gevallen ging het om solitaire winkelunits in binnensteden. In vier gevallen werden deze door institutionele beleggers gekocht. In twee gevallen was er sprake van verkoop: één winkelpand ging naar een particuliere belegger, de andere winkel werd gekocht voor eigen gebruik. 

Bij de grafiek: boxplots – met uitschieters – van het BAR – theoretische huur – per kwartaal van winkeltransacties. Het mediane BAR wordt weergegeven door de groene horizontale streep in de boxplot. Het “BAR min” is het laagste BAR.

 

Top 3 winkeldeals

In het derde kwartaal van 2024 op basis van overeenkomstdatum was de verkoop door M7 Real Estate aan  Synvest van 34.000 m2 winkelruimte aan de woonboulevard in Drachten voor 23,8 miljoen euro veruit de grootste transactie. Die wordt gevolgd door de verkoop van het winkelcentrum aan de Gildeweg in Vlissingen door AT Capital en Schroders Capital aan NP Investments. Op drie komt de verkoop van de Gamma van 10.000 m² aan de Leidse Lammenschansweg voor zeventien miljoen euro.

Meer BAR’en? 

Kijk dan op stivad.nl/onderzoek en zie het mediane BAR over de afgelopen zes maanden voor de vier belangrijkste assetklassen. 

In het derde kwartaal van 2024 registreerde StiVAD op basis van overeenkomstdatum 34 transacties met woningcomplexen voor 1,33 miljard euro. Van vier transacties werden bij StiVAD rendementen gemeld.   

Het mediane BAR kwam voor het tweede kwartaal uit op 4,3 procent. Het ging in alle gevallen om turnkey- of koopaannemingtransacties.   

Het laagste BAR van 3,7 procent betrof de koop door een institutionele belegger van zo’n negentig te bouwen woningen in Amsterdam. Het hoogste BAR van 4,7 procent werd genoteerd bij de aankoop door een institutionele belegger van een kleine driehonderd te bouwen woningen in Amsterdam. 

Bij de grafiek: boxplots – met uitschieters – van het BAR (theoretische huur) per kwartaal van transacties met woningcomplex. Het mediane BAR wordt weergegeven door de groene horizontale streep in de boxplot. Het “BAR min” is het laagste BAR.

 

Top 3 woningdeals

In het derde kwartaal van 2024 op basis van overeenkomstdatum was de verkoop van de Glass-portefeuille met 2.946 woningen door de Canadese belegger Eres voor 695 miljoen euro veruit de grootste deal. Op nummer twee kwam de aankoop door een institutionele belegger voor 95 miljoen euro van een kleine driehonderd te bouwen woningen in Amsterdam. De op twee na grootste deal was de verkoop voor 50,6 miljoen euro door de Duitse belegger Catella van 354 woningen aan de Van Heenvlietlaan in Amsterdam.

Meer BAR’en? 

Kijk dan op stivad.nl/onderzoek en zie het mediane BAR over de afgelopen zes maanden voor de vier belangrijkste assetklassen. 

In het register stonden begin november 2024 8.197 transacties:   

  • 2.656 woningcomplexen  
  • 1.611 winkels en winkelcentra  
  • 1.452 kantoren  
  • 1.482 bedrijfsvastgoed  
  • 576 woonzorgcomplexen  
  • 50 parkeergarages  
  • 295 overige  

In de voorgaande zes maanden werden 688 nieuwe transacties toegevoegd. De waarde van alle transacties in het VBT-register samen beloopt 105,78 miljard euro. 

BAR nieuwbouwEen meerderheid van institutionele beleggers verwacht in de tweede helft van 2024 een brutoaanvangsrendement (BAR) voor nieuwbouwwoningen vrij op naam tussen 4 en 4,5 procent. Een derde van hen verwacht een hogere BAR tussen 4,5 en 5 procent. Dit blijkt uit de halfjaarlijkse Marktmonitor Woningen van StiVAD, een peiling onder zes grote Nederlandse institutionele woningbeleggers.

Over heel 2024 zijn de beleggers unaniem positief over de waardeontwikkeling van hun woningportefeuilles. Aanleiding is de grotere rust op de financiële markten, de duidelijkheid in het overheidsbeleid, de daling van de rente en de aanhoudende schaarste aan woningen. Daarnaast wordt de toezegging van een pensioenfonds als ABP om in Nederlandse woningen te zullen investeren positief gewaardeerd. “Beleggers lijken weer te gaan bewegen”, aldus een van de respondenten. Ook voorzien de meeste beleggers een stijging van de leegwaarden van hun woningen.

BAR nieuwbouw

Een derde van de deelnemende beleggers zegt recent overeenkomsten voor nieuwbouwwoningen te hebben uitgesteld of opgezegd. De vragenlijst werd beantwoord door zes grote institutionele beleggers aangesloten bij StiVAD met woningportefeuilles met een waarde onder 2 miljard (1), tussen 2 en 4 miljard (3) en meer dan 4 miljard euro (2).

BAR nieuwbouwIn het voorjaar van 2024 zei 70 procent van de ondervraagde beleggers voor de eerste jaarhelft een BAR te verwachten tussen 4,5 en 5 procent. Tien procent verwachtte zelfs een BAR die nog een half procent hoger lag. Twintig procent van de beleggers verwachtte juist een lagere BAR tussen 4,0 en 4,5 procent, zoals de meerderheid op dit moment aangeeft.

De uitkomst van de huidige enquête komt overeen met de antwoorden die beleggers gaven in het voorjaar van 2023. Ook toen voorzag een meerderheid van de woninginvesteerders een BAR voor nieuwbouwwoningen tussen 4,0 en 4,5 procent. Toen waren woningbeleggers echter negatief gestemd over de ontwikkelingen op de woningmarkt. De uitkomst betekende een stijging van het BAR vergeleken met de voorgaande periode. Nu is de situatie andersom en zien beleggers juist redenen voor groter optimisme.

ING Bank, Rabo Real Estate Finance en ABN Amro hebben zich als financiers van groot zakelijk vastgoed aangesloten bij StiVAD. Het gaat om een proef van anderhalf jaar. Daarin wordt onderzocht welke data de banken als vastgoedfinancier kunnen leveren ter versterking van het vastgoedtransactieregister van StiVAD. 

Financiers vormen de laatste groep vastgoedprofessionals die zich bij StiVAD aansluit die dagelijks te maken heeft met vastgoedwaarderingen. Senior managing director Commercial Real Estate & Hotels & Leisure Bas Rutten bij ABN Amro zegt: “Wij willen graag bijdragen aan een transparante vastgoedmarkt. De juiste dataopslag, verwerking en interpretatie is daarbij essentieel. Het delen van data met StiVAD draagt hieraan bij.” 

Eerder sloten institutionele vastgoedbeleggers, woningcorporaties, taxateurs en accountants zich al bij StiVAD aan. De stichting is in 2010 opgericht door de Vereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN), met als doel betrouwbare marktreferenties voor betere vastgoedtaxaties. 

De toezichthouder op de Nederlandse banken DNB is enthousiast over de toetreding van de banken tot StiVAD. “In gesprekken met banken dringen wij aan op aansluiting. Banken kunnen profiteren van het marktinzicht dat StiVAD biedt. Dit is een stap in de goede richting”, zegt Francesco Caloia van DNB in het recent verschenen StiVAD-marktrapport. Hij is binnen de afdeling Macroprudentiële Analyse & Beleid van DNB verantwoordelijk voor het commerciële vastgoed. 

Marktreferenties
Aangesloten partijen melden hun beleggingstransacties in het vastgoedbeleggingsregister van StiVAD. Deelnemende taxateurs kunnen deze marktreferenties gebruiken voor de onderbouwing van hun waarderingen op marktwaarde. Eigenaren gebruiken de referenties onder andere voor het motiveren van (des-)investeringsbeslissingen voor beleggingscommissies en commissarissen. 

Bestuursvoorzitter Jef Holland van StiVAD is blij met de nieuwe toetreders: “Deze banken krijgen door de aansluiting bij StiVAD toegang tot referentietransacties die een betrouwbare onderbouwing bieden voor de marktwaarde van het onderpand van vastgoedfinancieringen. We waarderen de inspanningen van de financiële instituten om in deze proefperiode bij te dragen aan het vergroten van de markttransparantie in de vastgoedsector, het doel van StiVAD.” 

Over StiVAD
StiVAD is een onafhankelijk, non-profit platform voor het veilig delen van data binnen de vastgoedsector. Aansluiting bij StiVAD biedt deelnemende partijen een voor iedereen zichtbaar bewijs van volledige openheid en transparantie. Door de snelle groei is StiVAD een steeds completere bron voor beleggingstransactiegegevens. Naast de beleggingstransactiedatabase beheert StiVAD ook de Footfall Index Netherlands (FIN), een passantenindex voor winkelcentra en -gebieden.

In het register stonden eind augustus 2024 7.920 transacties:  

  • 2.599 woningcomplexen 
  • 1.559 winkels en winkelcentra 
  • 1.408 kantoren 
  • 1.482 bedrijfsvastgoed 
  • 563 woonzorgcomplexen 
  • 49 parkeergarages 
  • 260 overige 

In de voorgaande zes maanden werden 529 nieuwe transacties toegevoegd. De waarde van alle transacties in het VBT-register samen beloopt 103,41 miljard euro.